Rus oyun yazarı Anton Çehov bir keresinde şöyle demişti: "Bana ayın parladığını söyleme. Bana kırık camdaki ışığın parıltısını göster."
Bu yazma tavsiyesi iki kelimeyle özetlenip bir de edebiyat tekniği haline gelirse adı tam da bu olurdu işte. Anlatma Göster.
Bu teknik hem ilk romanları üzerinde çalışan yeni yazarlar hem de çok satan kitaplar yazan deneyimli profesyoneller için altın kurallardan biridir.
Anlatma Göster; okuyucunun öykünün açıklayıcı ayrıntılarını, yazarın kendi olay anlatımının aksine, anlattığı eylemler, duyusal ayrıntılar, veya karakterlerin duygularını ifade etmeleri yoluyla deneyimlemesini sağlayan bir yazma tekniğidir.
Göstermenin amacı, okuyucunun zihnini hikayeye taşımak ve karakterlerin eylemlerini ve duygularını tam olarak deneyimlemelerini sağlamaktır. Başka bir deyişle, yazar sadece anlatımda neler olduğunu anlatmak yerine, görüntüler ve eylem yoluyla neler olduğunu göstermeye çalışır.
Anlatma Göster tekniğini güzel bir örnekle şu şekilde açıklayabiliriz.
Kahramanımız Ali işten geç çıkmıştır ve eve bir an önce varmak istediği için yürüme mesafesi daha uzun süren ışıklı, ana yoldan değil de daha kısa süren karanlık, ıssız yoldan gitmeyi tercih eder.
Birden bir karaltı görür ve olduğu yerde kalır.
Bu noktada anlatımı iki şekilde yapabiliriz.
Anlatma tekniği ile devam etmeyi seçersek; Ali gölgeler içinden çıkan adama kim olduğunu sorup cevap alamadığında oldukça korktu. dememiz gerekir.
Gösterme tekniği ile devam edersek; Ali gölgelerin arasında ona doğru gelen adam gördüğünde "Kimsin?" diye mırıldandı, cevap yoktu. Birden kalbi deli gibi atmaya alnında istemsizce terler birikmeye başladı. dememiz gerekir.
Bu cümleler aynı temel bilgileri içerse de, gösterme versiyonu okuyucuları beden dili ve duygusal durumu gibi canlı ayrıntılarla ana karakterin zihnine sokar. Yani anlatmayıp göstererek okuyucuya sadece bir karakterin korktuğunu söylemek yerine, onun karakterle birlikte bu korkuyu eş zamanlı olarak yaşamasına izin vermiş olursunuz.
Kurgularınızda anlatmanıza değil, göstermenize yardımcı olacak şu ipuçlarını izleyebilirsiniz:
Duyusal ayrıntıları ekleyin.
Yazdığınız bir bölümü duyusal ayrıntılarla pekiştirmek, okuyucuların olayı hayal etmesine yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda karakterlerinizle etkileşimde bulunmaları için ayrı bir fiziksel dünya sağlar. Yazdığınız mekanda ne görüyor, ne duyuyor, ne kokusu alıyor, ne hissediyorsunuz? O dünyanın içine girin ve beş duyu ile okura yaşatın.
Diyalog kullanın.
Diyalog, sıkıcı anlatımlara dayanmadan gösterebilme detayını aktarmanın doğal bir yoludur. Diyalog ayrıca okuyuculara kelime seçimi, ton ve konuşmalar aracılığıyla karakterler hakkında bilgi verebilir.
Örneğin, bir karakter uzun soluklu, akademik cümlelerle konuşursa, okuyucular onun biraz kendini beğenmiş ve iyi eğitimli olduğunu düşüneceklerdir. Aynı karakter aniden tersi şekilde konuşmaya başlarsa, yani romanın ilerleyen bölümlerinde kısa ve özensiz, canı sıkılıyormuşçasına az cümleler kullanırsa bu kez okuyucular bu karakterde bir şeyin değiştiğini fark eder. Bu durumda, diyalogdaki ani değişiklikler, okuyucuların karakterin yaşantısındaki değişim ya da psikolojisi ile ilgili kendi sonuçlarını çıkarmalarını ve yazar olarak bizler anlatmadan alt metinleri anlayabilmelerini sağlar.
Güçlü fiiller kullanın.
Güçlü fiiller belirli ve açıklayıcıdır. Kelime sayınızı azaltırken yazınızı daha canlı hale getirmenin çifte amacına hizmet eder. Zayıf fiiller donuk ve sıradandır ve okuyucunun zihninde çağrıştırıcı bir resim çizmenizi engeller. Örneğin, "dedi" kelimesiyle çok karşılaşırsanız, daha güçlü bir fiil seçimiyle değiştirmeye çalışın. "Böbürlenme"ye ne dersiniz? Ya da "haykırdı" Ya da "homurdandı"? Güçlü fiiller, kurgu çalışmalarınızı geliştirecektir.
Karakterleri tanıtırken dolaylı karakterizasyon kullanın.
Dolaylı karakterizasyon nedir? Okura bir karakterin özelliklerini anlatırken düz ve sıkıcı yolla söylemek yerine daha çarpıcı yolla söyleyebileceği harika bir yöntemdir. Nasıl mı?
Okuyucunuza bir kişinin nasıl biri olduğunu basit bir açıklama olan doğrudan karakterizasyon ile "Merve korkunç bir kız arkadaştı diye anlatabilirsiniz.
Ya da Merve’yi tam olarak neyin bu kadar korkunç bir kız arkadaş yaptığını gösteren bir bölüm ya da bir an kurgulayıp dolaylı karakterizasyon yapmış olursunuz. İkinci yöntem genellikle karakterleri tanıtırken daha güçlüdür, çünkü okuyucuların bunları ilk elden deneyimlemesine izin verir.
Commentaires